معدن زغال جنجالی جعبه سیاه ندارد!
به گزارش وبلاگ اخبار جدید، اعتماد نوشت: پنج روز از خاکسپاری 6 معدنکار کشته شده در حادثه انفجار معدن رزمجای غربی طزره گذشت. بهروز افروز، قربانعلی کمال، حسین غزاییان، حمید ایزدی، ابوالفضل غنایی و محمد نعیمی صفت، معدنکاران ساکن در روستا های تویه و دیباج شهرستان دامغان و شاهرود بودند که عصر روز یکشنبه 12 شهریور و در دقایق پایانی شیفت روزانه، به دلیل انفجار گاز متان در تونل k5 معدن زغال سنگ، کشته شدند.
تجمیع گاز متان در لایه های معادن زغال سنگ، یک ویژگی طبیعی است، اما تنها علت انفجار گاز متانِ نشت داده شده از لایه های زغال در حال استخراج، تخلیه ناقص گاز از تونل ها و کارگاه ها و جرقه ای در هوای ملتهب از انباشت این گاز است. یک روز بعد از حادثه، مدیرعامل معدن اعلام کرد که علت وقوع انفجار و حتی نشت گاز متان در تونل معدن، نامعلوم است، چون بازرس ایمنی معدن، 10 دقیقه پیش از انفجار، اندازه گاز داخل تونل را سنجش کرده و مسئله ای مشاهده نشده است.
وزرای تعاون و کشور که یک روز بعد از حادثه به منطقه رفتند، این حادثه را غیرمترقبه و غیرقابل پیش بینی اعلام کردند، اما رییس کل دادگستری استان سمنان، به علت سابقه حوادث منجر به فوت در این معدن، دستور به تعطیلی موقت تا زمان استاندارد سازی معدن داد.
خبرنگار اعتماد طی روز های گذشته تلاش کرد با مدیرعامل و مدیر روابط عمومی معدن رزمجای غربی درباره علت این حادثه صحبت کند، اما این دو نفر از پاسخ خودداری کردند ولی افراد دیگری که هم در جریان جزییات این حادثه بودند و هم، تخصص حفاری و استخراج معدن زغال داشتند، به شرط محفوظ ماندن هویت شان، به سوالات جواب دادند. پاسخ های تخصصی این افراد و تاکیدشان بر نقص سیستم تهویه تخلیه گاز متان منتشر شده در معدن، انباشت تدریجی حجم بالای گاز متان در تونل اصلی با توجه به شکل و شدت انفجار، بی توجهی به مستندات گازخیزی معدن رزمجای غربی، برای هدایت خواننده به سمت واقعیت کفایت می کند......
آقای س؛ عضو تیم امداد که اجساد جانباختگان انفجار معدن رزمجای غربی را به خارج از تونل منتقل کرده است ...
شما چه ساعتی از انفجار معدن زغال رزمجای غربی با خبر شدید؟
حدود ساعت 7 غروب به من تلفن زدند و گفتند برو به معدن رزمجای غربی و برای امداد آماده باش. اطلاعات بیشتری ندادند. نیم ساعت بعد به معدن رسیدم. برای ورود به تونل برنامه ریزی کردیم، اما بازدید اولیه نشان داد که اندازه گاز مونوکسید کربن (CO) که در پی انفجار ایجاد شده بود، بیش از حد مجاز بود و باید برای تخلیه گاز صبر می کردیم.
اندازه CO چقدر بود؟
من روی دستگاهم تا 970 PPM هم کنترل کردم. برای ورود به تونل، اندازه مونوکسید کربن باید به زیر 40 PPM می رسید. تهویه را قوی تر کردیم و بالاخره حدود ساعت 4 و 30 صبح توانستیم از طریق کانال کشی وارد تونل شویم و به محل حادثه برسیم. اولین کار ما، آوار برداری بود. انفجار باعث ریزش 20 تن آوار شده بود. حدود ساعت 5 و 30 صبح، جسد بچه ها را به بیرون از تونل منتقل کردیم.
جسد ها را در چه شرایطی پیدا کردید؟
4 نفر از بچه ها زیر آوار نبودند؛ کمک راننده لکوموتیو و کارگران استخراج، زیر آوار نبودند. دو نفر از بچه های استخراج، داخل دِویل (تونل های عمودی سربالا و حفر شده از طریق کارگران در داخل دیواره معدن برای ایجاد کارگاه و شروع استخراج زغال) بودند و یک نفر، بیرون دویل افتاده بود. برای بیرون آوردن اینها، معطلی نداشتیم ولی راننده لکوموتیو و کارگری که قبل از انفجار، پایین بونکر (مخزن جمع آوری زغال در کف چاه های سرازیر حفر شده از تونل اصلی) بود، زیر آوار مانده بودند.
جسد ها را کجا پیدا کردید؟
کارگر بونکر و راننده و کمک راننده، در راسته تونل K5 و کارگران استخراج، پایین دویل افتاده بودند. زمان انفجار، این ها مشغول حفر دویل بودند.
پس بچه های استخراج که در جبهه کار (دیواره در حال حفاری یا استخراج) پیکور (مته برقی یا گازی برای حفاری دویل و دیواره معدن) می زدند فاصله کمی با محل انفجار داشتند.
هنوز هیچ کسی نمی داند محل انفجار دقیقا کجا بوده. ما فقط از راسته تونل بازدید کردیم و تا زمان بازدید از دویل، هیچ کسی نمی داند گاز دقیقا از کدام نقطه نشت داده یا محل دقیق انفجار کجا بوده.
آیا کارگر پای بونکر و راننده لکوموتیو به علت ریزش آوار کشته شدند؟
مرگ هر 6 نفر به علت انفجار بوده. بعد از انفجار، آوار ریزش کرده.
جسد ها چه وضعی داشتند؟
نسبت به شدت بالای موج انفجار، شرایط بدی نداشتند. تصور من، وضعیتی مشابه بچه های معدن زمستان یورت بود ولی این ها چنین شرایطی نداشتند. آثار سوختگی داشتند، اما مرگ هر 6 نفر یا به علت خفگی بود یا به علت پرت شدن بر اثر موج انفجار، اما بدن های شان سالم بود. خودم جسد ها را در کاور پیچیدم.
این حادثه در دقایق سرانجامی شیفت روزانه اتفاق افتاده و مسوولانی که روز دوشنبه به معدن رفتند، می گفتند انفجار، غیرمترقبه و غیرقابل پیش بینی بوده و سرپرست معدن می گفت دو دستگاه تهویه تا پیش از انفجار در معدن فعال بوده و بازرس معدن، 10 دقیقه پیش از وقوع انفجار، گازسنجی کرده و در ظاهر، خطری بابت نشت متان وجود نداشته، اما گفته می شود که گاز متان از طریق حفره های پشت جبهه کار نشت کرده. شما که کارگر با سابقه معدن زغال هستید، می توانید توضیحی برای این حادثه تلخ داشته باشید؟
به من گفته اند که این معدن حدود 300 کارگر دارد. بنده با سوابق و تجربه ای که از امدادرسانی در حوادث معادن زغال سنگ دارم، می گویم که با توجه به حجم گاز متان آزاد شده از جبهه کار، اگر تعداد کارگرانی که در آن لحظه در تونل K5 کار می کردند، بیشتر از 6 نفر بود، ابعاد این فاجعه می توانست بسیار بسیار بزرگ تر از این باشد و امروز به جای 6 جسد، حداقل 60 جسد داشتیم.
طبق آنچه ما در راسته اصلی مشاهده کردیم، در این معدن سه دستگاه تهویه وجود داشته؛ دو دستگاه ونتیلاتور 60 برقی و یک دستگاه ونتیلاتور 40 گازی. من بر اساس مشاهداتم از صحنه انفجار، می گویم که تخلیه گاز متان و نشت گاز از دویل به تونل اصلی، از صبح همان روز شروع شده بوده، چون این کارگران، از صبح در دویل مشغول کار بوده اند.
اگر انفجار، در سرانجام شیفت کاری اتفاق افتاده، به علت آزاد شدن گاز کیسه ای پشت جبهه کار بوده، اما هنوز هیچ مدرکی در دست نیست که معلوم شود حجم گاز کیسه ای آزاد شده از جبهه کار، چقدر بوده، چون هنوز کسی داخل دویل نرفته و از کارگاه بازدید نکرده و به همین دلیل، علت این حادثه هنوز نامعلوم است و هیچ اظهارنظری، قابل استناد نیست.
واقعا ممکن است 10 دقیقه پیش از انفجار، اندازه گاز متان روی دستگاه گازسنج صفر باشد و 10 دقیقه بعد، حجم گاز منجر به انفجار شود؟
بله ممکن است. من چند سال قبل شاهد اتفاق مشابه در یکی از معادن زغال سنگ بودم؛ زمانی که داخل یک کارگاه 100 متری، اندازه گاز را کنترل کردم و به سمت تونل رفتم. فاصله کارگاه تا تونل حدود 7 دقیقه بود. وقتی به تونل رسیدم، گفتند کارگاه منفجر شد. باید دویل معدن رزمجا را بازدید کنیم تا ببینیم علت ریزش 20 تن آوار چیست و حفره گازی، کجا باز شده که گاز متان با این حجم و با این سرعت تونل 300 متری را پر کرده و باعث انفجار شده.
مگر انفجار باعث ریزش نمی شود؟
انفجار، موج ایجاد می کند و موج هم باعث تخریب می شود. موج انفجار در فضای بسته، به سمت فضای فرار و فضای خالی می کوبد، چون انتهای دویل بسته بوده، موج انفجار، دیواره را تخریب کرده.
چند بار تکرار کردید که دویل باید بازدید شود. آیا وقتی برای بیرون آوردن جسد ها رفتید، بازدید از دویل ممکن نبود؟
این بچه ها زمان انفجار توی جبهه کارشان نبودند. این ها 40 متر دویل حفر کرده بودند، اما قبل از انفجار، در حال پایین آمدن از دویل و در 10 متر انتهایی بودند. ما این بچه ها را در انتهای دویل پیدا کردیم. برای معین علت دقیق حادثه، باید از جبهه کار بازدید شود.
در اولین صحبت ها گفته شد که آزاد شدن حفره گازی پشت جبهه کار عامل انفجار بوده.
حفره گازی، ابعادی به اندازه یک توپ پینگ پونگ دارد. پشت حفره به این کوچکی، معادل حجم یک بشکه 220 لیتری، گاز متان جمع می شود و، چون نهفته است، هیچ علامتی هم ندارد. در زمان استخراج زغال، بعد از باز شدن این حفره در فضایی با ابعاد 3 مترمکعب، بیش از 20 درصد گاز متان، با فشار و بدون هیچ علامتی بیرون می زند و کل تونل 600 متری با گاز متان پر می شود.
و این اتفاقات روی دستگاه گازسنج با چه علامتی معلوم می شود؟
داخل معدن زغال سنگ، عوامل انفجار، فراوان است. لازمه انفجار چیست؟ عامل انفجار، مواد سوختنی و اکسیژن. داخل معدن، حتما اکسیژن وجود دارد تا کارگران بتوانند کار کنند. پیکور و بقیه دستگاه های داخل معدن، جرقه تولید می کنند. ترکیب جرقه با گاز متانی که در هوای تونل نشت کرده، به انفجار منجر می شود. عصر روز یکشنبه هم، بعد از نشت گاز متان داخل تونل، جرقه پیکور یا لکوموتیو منجر به انفجار شده، اما دستگاه گازسنج هیچ هشداری نداده در حالی که دستگاه گازسنج به نشت بیش از یک درصد گاز متان حساس است و حتی اگر فرض کنیم که به علایم صفحه مانیتور گازسنج بی توجهی شده، دستگاه آلارم می دهد و باید معدن را تخلیه کنند.
اگر دستگاه گازسنج آلارم می داد، این 6 کارگر فرصت تخلیه محل را داشتند؟
نه، اگر فرصت داشتند، کار را تعطیل می کردند.
دستگاه گازسنج خراب نبوده؟
نه، دستگاه، اپراتور دارد و امکان خرابی دستگاه در حد نیم درصد است. من با همین دستگاه، اندازه مونوکسید کربن بعد از انفجار را اندازه گرفتم و وارد تونل شدم.
ممکن نیست دستگاه در لحظه نشت گاز متان خراب شده باشد؟
دستگاه ها ضریب خطا دارند، اما با سایر دستگاه های بیرون از معدن مطابقت داده می شوند. در هر نوبت کاری معدن، اندازه اکسیژن داخل معدن، روی دستگاه گازسنج باید 20.8 درصد و اندازه متان، کمتر از یک درصد و حدود نیم درصد باشد. اگر اندازه اکسیژن داخل معدن به 20 درصد برسد، دستگاه آلارم می دهد. اگر اندازه متان داخل معدن به بالای نیم درصد برسد، دستگاه آلارم می دهد و معدن را تخلیه می کنند.
کاهش اکسیژن داخل معدن به معنای افزایش اندازه گاز متان است؟
گاز های دیگری هم می تواند باعث افت اندازه اکسیژن بشود، اما بیش از 5 درصد گاز متان در هوای معدن باعث انفجار می شود.
می گویید سه دستگاه تهویه داخل معدن بوده. آیا دستگاه های تهویه سالم بوده؟
یک دستگاه ونتیلاتور 60 برای تهویه فضای 100 متری کافی است. طبق پاسپورت کاری، دستگاه های تهویه سالم بوده، اما خروجی حجم بالای گاز متان، ناگهانی بوده.
نشت بدون علامت گاز متان از صبح شروع شده بود؟
اگر نشت گاز از صبح شروع شده بود حتما معدن تخلیه می شد. نشت، ناگهانی بوده؛ شاید کمتر از دو دقیقه، همه فضای تونل با گاز متان پر شده....
آقای میم؛ کارگر بازنشسته معدن زغال طزره که سابقه بیرون آوردن اجساد همکارانش از زیر آوار معادن را دارد ...
گفته می شود سه دستگاه تهویه در معدن زغال سنگ رزمجای غربی کار می کرده. آیا دستگاه های تهویه می تواند گاز متان یا هر گاز دیگر را به طور کامل تخلیه کند؟
دستگاه های تهویه ای که برای معادن زغال سنگ طراحی می کنند، باید به طور کامل، مساحت تونل را تهویه کند.
خروجی دستگاه های تهویه کجاست؟
یک خروجی بیرون از معدن طراحی می شود که راه های هوایی از تونل انحرافی به تونل اصلی نصب می شود.
و هر نوع گاز مضر را تخلیه می کند؟
بله
و اگر این دستگاه خراب باشد؟
اگر خراب باشد هم باید تهویه اضطراری نصب کرده باشند که به عنوان یدک، کار کند.... آقای ح که دکترای اکتشاف دارد و حادثه تلخ 50 سال قبل و انفجار معدن طزره و قربانی شدن تعدادی از کارگران به علت نشت گاز متان را به یاد می آورد ...
انفجار در معدن زغال سنگ چه دلایلی دارد؟
معادن زغال ایران دارای گاز متان فراوان هستند و بخش ایمنی هر معدن زغال، باید هر روز اندازه گاز متان را بر اساس برنامه بخش طراحی معدن، کنترل و اندازه گیری کند و به محض افزایش غیرمجاز اندازه گاز، معدن باید تعطیل شود. اندازه گاز متان معادن زغال، در زمان اکتشاف و حفاری اولیه سنجش می شود و در مرحله اکتشاف، درجه گازخیزی هر معدن را معین می کنند.
سیستم تهویه، باید بر مبنای درجه گازخیزی هر معدن و اندازه مجاز گازی که به سلامت کارگر در زمان کار آسیبی وارد نکند، طراحی شود. اگر سیستم تهویه معدن زغال، بر اساس درجه گازخیزی معادن طراحی نشده باشد یا اطلاعات به دست آمده در زمان اکتشاف، ناقص باشد، شاهد حوادث انفجار معادن خواهیم بود.
گفته می شود که علت انفجار در معدن رزمجای غربی، آزاد شدن گاز های کیسه ای در زمان پیکورزنی و حفر دویل و غیر قابل اجتناب بوده.
در معادن زغال سنگ، تحت تاثیر مسائل زمین ساختاری و تکتونیک منطقه، حفره هایی ایجاد می شود. در معادن زغال سنگ با مساله آب خیزی هم روبرویم و ممکن است در حین استخراج، کارگران در پی گشوده شدن یک حفره آب زیرزمینی، بر اثر فوران آب از بین بروند.
آب خیزی معادن زغال هم باید در مرحله اکتشاف و پیش از باز شدن معدن مورد مطالعه قرار بگیرد که متاسفانه، سال هاست این مطالعات در هیچ یک از معادن زغال ایران انجام نمی شود، چون معادن به بخش خصوصی واگذار شده در حالی که پیش از این و زمانی که معادن در حیطه مسوولیت شرکت ملی فولاد ایران بود، این مطالعات در حفاری های اکتشافی و با نمونه گیری از زغال انجام می شد.
معدن زغال رزمجای غربی ظاهرا حدود 30 سال قبل به بخش خصوصی واگذار شده و سابقه اکتشافش باید خیلی قدیمی تر از شروع واگذاری معادن به بخش خصوصی باشد.
بله ولی بعد از خصوصی سازی، در هر نقطه از معدن که لایه زغال دیدند، بدون توجه به نتایج مطالعات یا بدون انجام مطالعه، تونل استخراج حفر کردند.
یعنی برای پیشگیری از حوادث و تلفات انسانی، باید در هر لایه نو این بررسی ها انجام شود؟
حداقل، این بررسی ها باید بر اساس مطالعات اکتشافی انجام شود در حالی که بعد از خصوصی سازی معادن، بهره برداران نو به مستندات قدیمی رجوع نکرده اند. این مستندات، نتیجه مطالعاتی است که از نیمه دهه 1340 شروع شد و حاصل همکاری مشترک ایران و اتحاد جماهیر شوروی برای ایجاد صنعت ذوب آهن در ایران است. طبق یک توافق پایاپای، اتحاد جماهیر شوروی به ازای دریافت گاز، به ایران تجهیزات اکتشاف معدن می داد و کارشناس اعزام می کرد. از این زمان، صنعت اکتشاف معدن در ایران ایجاد شد و کارشناسان روس و ایرانی، مطالعات در تمام منطقه ها زغال دار و همه منطقه ها آهن دار کشور، اکتشاف، طراحی و ایجاد معدن را شروع کردند. معادن زغال البرز شرقی هم در همان زمان اکتشاف شد که از دامغان شروع می شود و تا گرگان ادامه دارد.
با توجه به تغییرات زمین شناسی لایه های معدن در طول 6 دهه، آیا این مستندات همچنان قابل استناد است؟
طبق استاندارد های جهانی، فاصله حفاری بین دو چاه زغال از یکدیگر، کمتر از 100 متر نیست. در این فاصله 100 متری، خیلی اتفاقات امکان پذیر است. مثلا یک گسل ممکن است باعث تغییر مسیر منابع گاز یا آب پشت لایه های معدن شود.
تعدادی از معادن زغال ایران و از جمله معدن طبس، از چند سال قبل به صورت مکانیزه استخراج می شود، اما بهره برداری از معادن دامغان هنوز نیمه مکانیزه است. مکانیزه شدن استخراج معدن تا چه حد در کاهش حوادث و تلفات جانی تاثیر دارد؟
ایمنی معدن هیچ ربطی به مکانیزاسیون معادن ندارد. ضخامت لایه معدنی و لایه زغال باید در شرایط مکانیزاسیون باشد. معدن دارای لایه زغال کم ضخامت، نمی تواند مکانیزه شود. مکانیزاسیون معادن به شرایط ژئومتریکی لایه زغال بستگی دارد و همه معادن هم قابل مکانیزاسیون نیست علاوه بر اینکه این حوادث ممکن است در معادن مکانیزاسیون هم رخ دهد. معادن زغال، از نظر پیچیدگی به سه درجه تقسیم می شوند.
هر چه پیچیدگی معدن به لحاظ ساختار زمین شناسی بیشتر باشد و مثلا، جابه جایی زیاد داشته باشد یا اینکه روی گسل قرار گرفته باشد، ریسک این معدن به لحاظ بروز حادثه بالاتر است. معدن زغال طبس، از نظر پیچیدگی، آرام تر از معادن البرز است، اما معادن البرز، بسیار تکتونیزه و دارای ساختار بسیار پیچیده است و البته معدن رزمجا، به لحاظ ساختار زمین شناسی و تکتونیکی، پیچیدگی درجه 3 و بیشترین حد را دارد که ریسک حوادثش هم بیشتر است.
ولی نمی توانیم استخراج چنین معدنی را متوقف کنیم به این علت که ریسک حوادثش بالاست.
نمی توانیم استخراج را متوقف کنیم، چون زغال است و از منابع زیرزمینی است، اما پیچیدگی ها قابل پیش بینی است چنانکه ما می دانیم گسل ها یک عامل خطر برای معدن است، چون می تواند به ایجاد حفره های تجمیع گاز در لایه زغال منجر شود و منطقه دامغان، از منطقه ها گسل خیز است و نقشه های زمین شناسی، گسل های خوابیده زیر معادن این منطقه را نشان می دهد. وقتی با معادن پر ریسک روبرو می شویم، علاوه بر افزایش چند برابری سطح ایمنی معادن، در زمان استخراج باید سعی کنیم بلوک های سالم تر را در نظر بگیریم و اندازه گازسنجی هم باید افزایش یابد تا از وقوع چنین حوادثی کاسته شود....
آقای واو که عمر شغلی و تحصیلی اش را در استخراج معادن زغال دامغان سپری کرده و حدس های نزدیک به واقعیت دارد؛ نشت گاز متان در معدن رزمجای غربی برای مدت زمان خیلی طولانی، قابل پیش بینی بودن انفجار به علت اشکالات فنی در سیستم تهویه و...
شما چه زمانی از حادثه معدن رزمجا باخبر شدید و درباره علت وقوع حادثه چه شنیدید؟
بلافاصله بعد از انفجار معدن به من خبر دادند. به دلایلی از معینات این معدن به طور کامل اطلاع داشتم. سه معدن زغال رزمجا در دامغان هست که دو معدن، به بخش خصوصی واگذار شده و یک معدن در انحصار شرکت وابسته به ذوب آهن اصفهان است. به من گفتند که در تونل لایه زغال 5k سه نفر مشغول حفر دویل بودند و احتمالا گاز متان همراه با استخراج زغال، متصاعد و وارد تونل اصلی شده. داخل تونل اصلی هم دو راننده لکوموتیو و یک کارگر زیر بونکر مشغول کار بودند.
البته هنوز معلوم نیست که چرا داخل دویل سه نفر مشغول کار بودند، چون در حفاری دویل فقط دو نفر به سمت افق بالا کار می کنند و گاهی یک نفر زغال کش هم همراه شان هست. این طور شنیده ام که نشت گاز متان به داخل تونل اصلی و جرقه ای که عاملش نامعلوم است، باعث انفجار شده.
انفجار در معدن زغال، زمانی اتفاق می افتد که اندازه نشت گاز متان، 4.5 الی 17 درصد باشد. در انفجار بر اثر نشت 4.5 یا 5 درصدی گاز متان، فقط شعله و سوختگی داریم، در نشت 17 درصدی به علت کاهش شدید اکسیژن، شدت انفجار هم کم است، اما در نشت 8 یا 9 درصدی، شدت انفجار بسیار بالاست و حدس می زنم که اندازه نشت گاز متان در این حادثه، حدود 9 درصد بوده، چون ریزش آوار هم اتفاق افتاده و شرایط، مشابه همان وضعی است که در معدن زمستان یورت شاهد بودیم. معدن طزره، تیم امداد قدرتمندی دارد، اما شنیدم که خارج کردن اجساد تا صبح طول کشیده، چون شدت تخریب بالا بوده.
یکی از امدادگران به من گفت اندازه گاز مونوکسیدکربن بعد از انفجار، حدود 970 PPM بوده و انتظار برای تخلیه این گاز، باعث تاخیر بیشتر در ورود به تونل و بیرون آوردن اجساد شده است. این امدادگر از حجم 20 تنی آوار می گفت و اینکه ظاهرا علت فوت کارگران، موج انفجار یا خفگی با مونوکسید کربن بوده.
البته انفجار همراه با آتش سوزی بوده، اما حدس می زنم کارگرانی که داخل دویل کار می کردند دچار سوختگی نشده باشند، چون داخل دویل یا کارگاه، دور از دسترس و مثل پناهگاه است و شعله انفجار هم داخل دویل نمی رود، چون به سمت افق بالا، بن بست و در حال حفر است. احتمالا این کارگران، با صدای انفجار از دویل پایین آمده اند، اما حتی فرصت ورود به تونل اصلی نداشتند و به علت غلظت بالای گاز مونوکسیدکربن، بلافاصله خفه شده اند.
این وضع را در معدن زمستان یورت هم شاهد بودیم؛ 5 کارگری که داخل کارگاه صدای انفجار را شنیدند و از دویل وارد تونل فرعی شدند، اما به علت اندازه بالای مونوکسید کربن، حتی نتوانستند یک قدم بردارند و درجا خفه شدند. گاز متان، در جریان سوختن تبدیل به مونوکسید کربن و دی اکسید کربن می شود ولی بعد از انفجار بر اثر نشت گاز متان در معدن زغال سنگ، به علت کاهش شدید سطح اکسیژن، فقط با مونوکسید کربن روبرویم که اندازه سمیت دوز بالای این گاز، بسیار زیاد است طوری که دو نفس کوتاه در این هوا، باعث مرگ می شود.
به گفته این امدادگر هم، اجساد هر 6 نفر سالم بوده، اما بعضی شان علایم سوختگی مختصری داشتند.
سالم بودن اجساد چند پیام دارد؛ کارگران از محل انفجار فاصله داشتند وگرنه در اجساد، شاهد سوختگی موی سر و صورت بودیم. سالم بودن اجساد، تایید می کند که انفجار، داخل تونل اتفاق افتاده. اگر انفجار داخل دویل اتفاق افتاده بود، حتما کارگر داخل دویل دچار سوختگی شدید می شد، اما به علت اینکه انفجار در راسته تونل اتفاق افتاده، کارگر داخل دویل، احتمالا بر اثر خفگی و استنشاق مونوکسید کربن فوت کرده.
کانون نشت گاز متان در تونل هم احتمالا جبهه کار داخل دویل بوده، چون داخل دویل، اکسیژن هست و اندازه اکسیژن داخل دویل، حتی از اندازه اکسیژن داخل تونل هم بیشتر است، چون پیکور کارگران، با هوای فشرده ای که از بیرون معدن پمپاژ می شود، کار می کند و این هوای فشرده، هوای تمیز است. اگر حفره گازی، پشت جبهه کار داخل دویل بوده که بر اثر پیکور زدن سر باز کرده، همین هوای فشرده ای که موتور محرکه پیکور بوده، گاز متان را، آرام آرام به خارج از دویل و به فضای تونل فرستاده است.
ممکن نیست دستگاه های تهویه داخل تونل دچار نقص و ایراد شده باشند؟
حتما دستگاه های تهویه اشکال داشته. اگر دستگاه تهویه به درستی کار می کرد، اندازه متان به درصد بالا و قابل انفجار نمی رسید.
وقتی در معدن زغال سنگ با انفجار روبرو می شوید، یعنی حتما سیستم تهویه دچار اشکال شده است. قرار نیست در معدن زغال هر لحظه انفجار بر اثر نشت گاز متان داشته باشیم وگرنه باید شغل معدنکاری تعطیل شود. تمام این اتفاقات قابل پیش بینی است. پیش از استخراج هر معدن، دفتر تامین باید طرح تهویه را تهیه کرده و این طرح، هر 6 ماه به روزرسانی شود. در این طرح، اندازه هوادهی هر دستگاه معین شده و سیستم تهویه معدن باید بر مبنای این طرح، جاسازی شود.
آیا ممکن است نشت گاز متان به مدت چند دقیقه باعث انفجار شود؟
به هیچ وجه. گاز متان باید از لایه زغال نشت کند، اما حجم تولید زغال در معادن ما در حدی نیست که غلظت گاز متان نشت داده از دیواره زغال، ظرف چند دقیقه به حد انفجار برسد.
منبع: فرارو