خشونت کوهستان و ظرافت چاقوی زنجان - وبلاگ اخبار جدید

به گزارش وبلاگ اخبار جدید، این سرزمین پهناور شگفتی های فراوان در خود دارد که شناخت و کشف آنها به آسانی میسر نیست زیرا هر چه بیشتر بگردی و ببینی، به این نتیجه می رسی که کمتر می دانی و کمتر دیده ای. سال ها وقت لا زم است تا از همه جای آن دیدن کرد و از همه چیز سردرآورد اما با همین بضاعت کم، تقریبا همه می دانند که هرگوشه این سرزمین به دلیلی معروف است، مثلا زیره کرمان، خرما و نیشکر خوزستان، قالی کاشان، قطاب یزد، نوقای تبریز و ...

خشونت کوهستان و ظرافت چاقوی زنجان

نویسنده:سودابه قیصری

این سرزمین پهناور شگفتی های فراوان در خود دارد که شناخت و کشف آنها به آسانی میسر نیست زیرا هر چه بیشتر بگردی و ببینی، به این نتیجه می رسی که کمتر می دانی و کمتر دیده ای. سال ها وقت لا زم است تا از همه جای آن دیدن کرد و از همه چیز سردرآورد اما با همین بضاعت کم، تقریبا همه می دانند که هرگوشه این سرزمین به دلیلی معروف است، مثلا زیره کرمان، خرما و نیشکر خوزستان، قالی کاشان، قطاب یزد، نوقای تبریز و ...

خوشا حال ما را، سرزمینی پرنقش و نگار، سرزمینی رنگارنگ پر از گونه های زیستی و معیشتی، سرزمینی با مردمانی مهربان، سرزمینی که مهاجمان بیشماری را درخود پذیرفته، سرزمینی که مهاجمان را در خود حل کرده و فرهنگ های جهان را غنا بخشیده و آنچه از دست مهاجمان سالم مانده شاید نشانگر همه ثروت این زاد و بوم نباشد اما همچنان غنی است و پربار.

این سرزمین پهناور شگفتی های فراوان در خود دارد که شناخت و کشف آنها به آسانی میسر نیست زیرا هر چه بیشتر بگردی و ببینی، به این نتیجه می رسی که کمتر می دانی و کمتر دیده ای. سال ها وقت لا زم است تا از همه جای آن دیدن کرد و از همه چیز سردرآورد اما با همین بضاعت کم، تقریبا همه می دانند که هرگوشه این سرزمین به دلیلی معروف است، مثلا زیره کرمان، خرما و نیشکر خوزستان، قالی کاشان، قطاب یزد، نوقای تبریز و ...وقتی به شمال غرب فلا ت مرکزی سر می زنی استانی می بینی به وسعت 22164 کیلومترمربع که 5 درصد کل جمعیت کشور را در خود جای داده است. مرکز این استان شهر زنجان است. آثار تاریخی فراوانی از جمله سلطانیه، بازار زنجان، مجموعه رختشویخانه، مسجد جامع زنجان، مقبره قیدارنبی (خدابنده)، آرامگاه احمد زهرنوش و امامزاده زیدالکبیر در ابهر را می توان برای دیدن انتخاب کرد. آب و هوای این استان در زمستان بسیار سرد و در تابستان معتدل است.غار کتله خور و گلجیک و غار خرمنه سر از دیدنی ترین غارهای کشور و کتله خور یکی از پدیده های طبیعی بسیار زیبای ایران محسوب می شود.

رود خروشان قزل اوزن که از کوه های کردستان سرچشمه گرفته، در این استان جاری است. گویش مردم ترکی آذربایجانی است اما همسایگی با مرکز باعث گرایش به زبان فارسی شده است.محصولا ت کشاورزی استان که اکثرا صادر هم می شود عبارتند از انجیر، برنج، انگور، زردآلو، سیب، لوبیا، خیار، پیاز، گردو، فندق، بادام، زیتون، انار و سیر. صنایع دستی استان نیز بسیار متنوع و شامل ملیله کاری، چاروق دوزی، مسگری، فرش و گلیم و چاقوسازی است.اما از زمان های بسیار دور در سراسر این سرزمین محبوب هرگاه سخن از زنجان به میان آید، چاقوی زنجان بیش از هر چیز دیگری به فکر مردم می آید.

این چاقوی ظریف و بادوام جزیی از هویت زنجان است. شاید صلا بت و خشونت کوهستانی بودن شهر در دوام این چاقو بی تاثیر نبوده است. به رغم تنوع فراوان، این چاقو دارای خصوصیاتی است که آن را ازهمه انواع چاقو متمایز می کند. ظرافت بی نظیر این چاقو نشانگر ذوق استادکاران زنجانی است. محور تیغه و لولا آن، چنان جاسازی شده که تشخیص قطعات از هم مشکل است و قسمت های مختلف چاقو (تیغه، دسته و غلا ف) کاملا متناسب است. مهمترین امتیاز چاقوی زنجان در آبکاری خود را نشان می دهد. مقدار آب تیغه های فولا دی نسبت به آستر دسته و محور و تیغه که در یک نقطه به صورت لولا یی با همدیگر مرتبطند دارای اهمیت فراوان است. زیرا کوچک ترین اختلا ف درجه در آبکاری قطعات موجب فرسایش تدریجی شده و در نهایت اجزای چاقو گسیخته می شود.استادکاران زنجان با ملا حظه آن و زدن سوهان، این فن پیچیده را حل کرده و به چاقوها دوام و قوام زیادی می بخشند. دیگر خصیصه شاخص چاقوی زنجان قدرت برش است که مهارت در تراشیدن و ساییدن مرتب باعث می شود که در استفاده مکرر تیزی لا زم حفظ شده و چاقو در مقابل پخ شدن لبه مقاومت کند. چاقوهای زنجان به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

1) چاقوهای معمولی که از دو بخش تیغه و قبضه تشکیل شده و قبضه معمولا از شاخ بز تهیه می شود

2) چاقوهای مرکب و پیچیده که خود به چند دسته تقسیم می شوند:

الف) چاقوی فنری یا قلم تراش که فنری در قبضه آن تعبیه می شود که به آن حالت ارتجاعی داده و از تا شدن آن جلوگیری می کند وبه اشکال مختلف مانند پرنده، ماشین، اتوماتیک، کفش و ... ساخته می شود.

ب) چاقوی ضامن دار مغزی نوع دیگری است که ضامن آن در دسته جا سازی شده و دیده نمی شود. نوع دیگر چاقوی ضامن دار فشاری است که در زمان بسته بودن فنر به تیغه تکیه داده و تیغه دائما به حالت پرتاب نگه داشته می شود جنس این چاقوها هم غالبا از فولا د است.همچنین استادان این رشته از صنایع دستی استان زنجان می توان از این اشخاص نام برد. استاد بعقوب زنجانی، محمدعلی زنجانی، یحیی قدوسی، رزاق، رحمان خطیبی، محمد ولی، سیدعلی سیدی ملقب به سید زنجانی از استادان معروف منطقه در این رشته هستند.